Phân biệt tác phẩm “Tiến quân ca” – Quốc ca của cố nhạc sỹ Văn Cao và tác phẩm “bản ghi âm bài hát Quốc ca”.
Quyền tác giả là quyền của tổ chức, cá nhân đối với tác phẩm do mình sáng tạo ra và sở hữu. Tuy nhiên, pháp luật có quy định một số trường hợp ngoại lệ, trong đó, có trường hợp chủ sở hữu quyền tác giả là Nhà nước, cụ thể được quy định tại Khoản c Điều 42 Luật sở hữu trí tuệ quy định:
“Điều 42. Chủ sở hữu quyền tác giả là Nhà nước
- c) Tác phẩm được chủ sở hữu quyền tác giả chuyển giao quyền sở hữu cho Nhà nước.”
Như vậy bài hát Tiến quân ca – Quốc ca của Việt Nam đã được gia đình nhạc sỹ Văn Cao hiến tặng cho nhà nước Việt Nam, Bộ Văn hóa thể thao và du lịch được giao nhiệm vụ là cơ quan chủ quản quản lý bài Tiến quân ca, Bộ có trách nhiệm gìn giữ và phát huy giá trị của ca khúc này.
Tuy nhiên, cần hiểu và phân biệt quyền tác giả và quyền liên quan đến quyền tác giả. Như đã nói rõ ở trên, quyền tác giả của bài hát thuộc về Nhà nước, trong đó, Bộ Văn hóa thể thao và du lịch có trách nhiệm thực hiện chức năng quản lý. Tiến quân ca là tài sản của cả Nhà nước và người dân Việt Nam. Bất kỳ người dân nào cũng được quyền hát ca khúc này mà không phải xin phép nhưng nếu có một tổ chức, cá nhân đầu tư tiền bạc, thời gian, công sức, kỹ thuật ra để sản xuất bản ghi âm ca khúc (mà đã thanh toán quyền tác giả hoặc được phép của tác giả) thì tổ chức, cá nhân đó là chủ sở hữu hợp pháp của bản ghi âm đó và sẽ có quyền liên quan đến quyền tác giả Tiến quân ca của cố nhạc sỹ Văn Cao, điều này được quy định tại Khoản 3 Điều 4 Luật Sở hữu trí tuệ “Quyền liên quan đến quyền tác giả (sau đây gọi là quyền liên quan) là quyền của tổ chức, cá nhân đối với cuộc biểu diễn, bản ghi âm, ghi hình, chương trình phát sóng, tín hiệu vệ tinh mang chương trình được mã hóa.”
Như vậy, tác phẩm Tiến quân ca thuộc quyền sở hữu của nhà nước Việt Nam nhưng các cá nhân/tổ chức đã được Bộ Văn hóa thể thao và du lịch cấp phép ghi âm, phối khí lại bài hát thì sẽ là chủ sở hữu đối với tác phẩm quyền liên quan đến quyền tác giả Tiến quân ca.
Bản ghi âm Quốc ca được phát trên sân vận động Bishan tại Singapore tối ngày 06/12/2021
Ngày hôm qua 06/12/2021 trong trận đấu giữa Việt Nam và Lào trong khuôn khổ AFF Suzuki Cup 2020 diễn ra tại sân Bishan tại Singapore, trên kênh Youtube của đơn vị có bản quyền tiếp sóng trận đấu này là NextSports đã tắt tiếng đoạn hát Quốc ca và xuất hiện dòng chữ: “Vì lý do bản quyền âm nhạc, chúng tôi buộc lòng phải tắt tiếng ở phần lễ chào cờ. Sau lễ chào cờ, tín hiệu âm thanh sẽ trở lại bình thường. Mong quý vị và khán giả thông cảm”. Điều này đã làm cho không ít khán giả bức xúc và khó hiểu nên đã cho rằng Quốc ca của Việt Nam bị đánh bản quyền trên nền tảng Youtube.
Nguồn ảnh: Báo Quân đội nhân dân
Khi tiến hành tìm hiểu vụ việc thì lý do dẫn đến sự việc hy hữu này là do các kênh có quyền tiếp sóng trận đấu không biết chắc chắn ban tổ chức sân Bishan đang sử dụng bản ghi âm bài Tiến quân ca thuộc bản quyền của tổ chức nào, của Việt Nam hay của nước ngoài sản xuất nên đã chủ động tắt âm thanh để tránh vi phạm bản quyền trên Youtube và ảnh hưởng đến doanh thu của kênh.
Trong trận Việt Nam – Ả Rập Xê Út diễn ra tối 16/11 tại Việt Nam, kênh YouTube của FPT (đơn vị có bản quyền tiếp sóng trận đấu này) đã không có doanh thu vì lý do trận đấu dùng bản ghi Tiến quân ca do Hãng đĩa Marco Polo sản xuất. Video trận đấu thuộc Vòng loại thứ 3 của World Cup 2022 giữa đội tuyển Việt Nam và Ả Rập Xê Út đăng tải trên kênh YouTube “FPT Bóng đá Việt” đã bị Naxos Digital Services US (thay mặt cho Hãng đĩa Marco Polo) thông báo xác nhận sở hữu bản quyền bản ghi Quốc ca Việt Nam.
Vậy nên để tránh những rắc rối và mất doanh thu như đã xảy ra như với FPT hồi tháng 11 thì các đơn vị tiếp sóng trận đấu giữa Việt Nam và Lào ngày hôm qua đã chủ động tắt âm thanh bản ghi âm Quốc ca, sau khi nghi lễ chào cờ kết thúc tín hiệu âm thanh được các kênh bật lại bình thường. Do đó, thông tin về việc Quốc ca Việt Nam bị đánh gậy bản quyền lan truyền rất nhanh trên mạng xã hội là không đúng, dẫn đến nhiều người đọc chưa hiểu rõ được bản chất của vụ việc và đưa ra những nhận định không chính xác, gây hoang mang dự luận.
VFF sẽ gửi bản bản thu âm mới Quốc ca Việt Nam cho Ban tổ chức AFF Cup
Sáng 7-12, ông Lê Hoài Anh – Tổng thư kí Liên đoàn Bóng đá Việt Nam, cho biết VFF sẽ gửi cho ban tổ chức AFF Suzuki Cup bản thu âm Quốc ca Việt Nam để phát trong các trận đấu còn lại của đội tuyển Việt Nam.
Có thể thấy, đây là một phương án mang tính xử lý tạm thời nhưng rất cần thiết để giải quyết được những vướng mắc liên quan đến vấn đề bản quyền cũng như xoa dịu được làn sóng dư luận hiện nay về việc quản lý, giữ gìn và phát huy giá trị của tác phẩm Tiến Quân Ca.